Atrakcje turystyczne w Karpaczu
ŚWIĄTYNIA WANG – ewangelicki kościół parafialny w Karpaczu w Karkonoszach, przeniesiony w 1842 z miejscowości Vang, leżącej nad jeziorem Vangsmjøsa w Norwegii.
Kościół został zbudowany z sosnowych bali w miejscowości Vang w południowej Norwegii, na przełomie XII i XIII wieku. Powstał jako jeden z około tysiąca (przetrwało kilkadziesiąt) norweskich kościołów klepkowych (słupowych) – stavkirke. Uważany jest za najstarszy drewniany kościół w Polsce.
W XIX wieku świątynia stała się już za mała na potrzeby ludności miejscowości Vang, która chcąc wybudować sobie nowy kościół, musiała zaciągnąć pożyczkę na pokrycie kosztów budowy. Kościół był mocno zniszczony, ale nadawał się do sprzedaży w celu rozbiórki i odbudowania w innym miejscu. Wtedy norweski malarz Jan Krystian Dahl przebywający w Dreźnie skłonił pruskiego króla Fryderyka Wilhelma IV do jej zakupu za 427 marek dla berlińskiego muzeum.
W 1841 rozebraną świątynię przewieziono najpierw do Szczecina, a potem do Berlina, jednak zaprzyjaźniona z królem hrabina Fryderyka von Reden z Bukowca przekonała go, żeby przewieźć ją na Śląsk. Argumentem było to, że gmina, do której należał Karpacz Górny, Borowice, Wilcza Poręba i Budniki, nie miała kościoła i była obsługiwana okazjonalnie przez duchownych z Kowar lub Miłkowa. Dokładne położenie wyznaczył dyrektor sobieszowskiego zarządu dóbr rodu Schaffgotschów, wyliczając najkrótsze czasy dojścia z poszczególnych miejscowości. Wzięto też pod uwagę scenerię, w jakiej miał stanąć kościółek. Świątynię najpierw Odrą przewieziono do Malczyc, potem drogą lądową do Karpacza Górnego (wówczas niem. Brückenberg – Mostowa Góra), w którym znalazł się w roku 1842.
Znaczna część oryginalnych elementów kościoła nie nadawała się do użytku. Kierujący budową pisał w kwietniu 1844 roku, że z Norwegii przewieziono tylko jedną piętnastą jego fragmentów. Brakujące części dorabiano w trakcie budowy na podstawie rysunków. W zrekonstruowanym kościele wybudowano krużganki, wieżę oraz wykonano okna w krużgankach i w ścianach wewnętrznych, których pierwotny kościół nie posiadał. Oryginalne są umieszczone pośrodku kościoła cztery drewniane kolumny oraz bogato rzeźbione portale, a także rzeźbione lwy nordyckie. Spośród późniejszych elementów na uwagę zasługuje bogato zdobiony krucyfiks wyrzeźbiony w jednym pniu dębowym przez Jakuba z Janowic w 1846 roku.
28 lipca 1844 świątynia Wang stała się kościołem miejscowej parafii ewangelickiej i jest nim nadal. Stanowi atrakcję turystyczną Karpacza.
DZIKI WODOSPAD – zapora przeciwrumoszowa na Łomnicy w Karpaczu.
Łomnica jest małą rzeką, zwłaszcza w górnym odcinku. Jednak duży spadek (927 metrów na długości około 19 km) oraz położenie na dnie dużej doliny o stromych zboczach powoduje, że w czasie ulewnych deszczów lub roztopów szybko przybiera, a wezbrane wody niosą duże ilości kamieni i drzew.
W XIX wieku trzykrotnie wylewy rzeki spowodowały znaczne straty.
W 1816 rzeka wezbrała w wyniku oberwania chmury. Straty powodziowe w Miłkowie i reszcie Kotliny Jeleniogórskiej wyniosły ponad 109 tysięcy talarów. W 1844 fala, niosąca krę, kamienie i drzewa, spowodowana zejściem lawiny do Wielkiego Stawu zniszczyła młyn w Karpaczu.
Kolejna powódź nastąpiła w 1897. Uszkodzeniu i zniszczeniu uległo wtedy wiele domów, dróg i mostów. Postanowiono wtedy wybudować obiekty mające zmniejszać skalę powodzi. Jedną z tych budowli była zapora przeciwrumoszowa powyżej Karpacza, zbudowana w latach 1910-1915, nazwana później Dzikim Wodospadem.
Budowle postawione na początku XX wieku wykazały swą przydatność w czasie powodzi w 1997. Dziki Wodospad jest popularnym celem spacerów turystów.
CENTRUM KARPACZA – Tu można kupić najwięcej pamiątek, tu mieszczą się kawiarnie, cukiernie i restauracje. Przejście tego w sumie niewielkiego fragmentu ulicy Konstytucji 3 Maja zająć może pięć minut. Ale spróbujcie poświęcić tej części miasta nieco więcej czasu, przyjrzyjcie się jej dokładnie, bo warto.
Zacznijcie przy Muzeum Sportu i Turystyki, ul. Kopernika. Zwróćcie uwagę na piękny budynek, w którym się znajduje, a najlepiej wejdźcie do środka i zapoznajcie się z historią i kulturą Karkonoszy i sportu, bardzo chętnie uprawianego w naszym mieście. Po wyjściu z muzeum stańcie do niego plecami – przed Wami najmniejsza ulica w Polsce. Trzydzieści metrów długości i jeden budynek, w którym dziś mieści się przedszkole, a sama ulica nosi imię Skrzatów Karkonoskich. Przespacerujcie się nią do pobliskiego kościoła p. w. Najświętszego Serca Pana Jezusa, zajrzyjcie do cichego wnętrza, przeczytajcie informacje umieszczone na placu i ruszajcie dalej, na drugą stronę ulicy, do parku. To miejsce, w którym zapoznać się można z historią górnictwa na naszym terenie, poszukać tajemnych znaków walońskich wyrytych na kamieniach, ale również stanąć w symbolicznej kolejce ze złoczyńcami i czekać z pokorą na sąd obradujący w cieniu sądowej lipy. Jeden park, a kawał karkonoskiej historii. Po lewej stronie ulicy restauracja Bachus, niegdyś karczma sądowa, świadek początków i rozwoju naszego miasta.
Wchodzimy na deptak. Po prawej stronie kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, którego bryła, a w szczególności hełm wieńczący wieżę, kojarzą się turystom z cerkwią. Nic bardziej mylnego, to raczej echa obecności Tyrolczyków, którzy zamieszkiwali nasze tereny od XVIII wieku. Naprzeciw kościoła budynek ze sceną Jezusa na krzyżu, niegdyś miejsce spotkań wiernych, kiedy jeszcze w Karpaczu nie było kościoła.
W kolejnym budynku po lewej stronie najbardziej znana lodziarnia w Karpaczu, „Sopelek”. Tu, jak nigdzie indziej, bez cienia protestu stoi się w długiej kolejce w oczekiwaniu na porcję naturalnych śmietankowych lodów, robionych tradycyjnie od 1974 roku.
Po prawej stronie duża bryła szkoły i gimnazjum oraz hali sportowej wybudowanej na potrzeby dzieci, młodzieży i mieszkańców. A kilka budynków wyżej Urząd Miasta, najwyżej położony Urząd w Polsce, a przed nim Skwer Zdobywców – miejsce, gdzie w chodniku wmurowane są tablice z odciskami butów i nazwiskami polskich himalaistów, to nasza lokalna aleja sław. Tu również położono kamień, a tablica umieszczona na nim upamiętnia pierwsze w historii zimowe zdobycie ośmiotysięcznika.
Nieco wyżej, po lewej stronie, długa łąka z wyciągami. To zbocza góry Pohulanki i słynne tory saneczkowe na stokach CRiS Kolorowa. Jeden z torów jest całoroczny, drugi w zimie oddaje pierwszeństwo narciarzom; właśnie tu, w centrum miasta, można poszusować na nartach.
W tym miejscu kończy się deptak, ale podejdźcie jeszcze 100 metrów wyżej, do parku. To dobre miejsce na odpoczynek, a dzieci mogą poszaleć na ściankach wspinaczkowych. Tu również wypatrzeć można przedziwną i straszną postać, strzegącą wejścia do muzeum Karkonoskie Tajemnice. To jedno z wcieleń Ducha Gór, Karkonosza. A odpowiedzi na pytanie, dlaczego tak właśnie został przedstawiony, szukajcie w karpackich muzeach albo u samych karpaczan.
STRZECHA AKADEMICKA – schronisko PTTK znajdujące się na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego, na jednym ze szlaków prowadzących z Karpacza na Śnieżkę. Położone 1258 m n.p.m., pomiędzy Kotłem Małego Stawu i Białym Jarem, około 10 minut drogi od innego schroniska, Samotni.
Obecnie schronisko posiada 140 miejsc noclegowych.
KOPA – Czarna Kopa lub Mała Kopa (niem. Kleine Koppe, ok. 1378 m n.p.m.) – szczyt w Karkonoszach. Poniżej szczytu znajduje się punkt pomiarowy 1377,4, co powoduje, że większość map i przewodników podaje wysokość 1377.
Kopa położona jest na wschodnim krańcu Śląskiego Grzbietu.
Zbudowana jest z granitu karkonoskiego. Jest niewielką wyniosłością na Równi pod Śnieżką. Jest kulminacyjnym punktem kompleksu narciarskiego Karpacz Ski Arena i znajduje się tu początek tras narciarskich. Na górę można wjechać z Karpacza kolejką krzesełkową „Zbyszek”, uruchomioną 26 kwietnia 2018 w miejscu starej, funkcjonującej od 1959 do 18 września 2018. Wjazd zajmuje 7 minut. Jest to najłatwiejszy sposób dotarcia od strony polskiej na Śnieżkę, która znajduje się w odległości 2,5 km (wędrówka zajmuje około godziny).
MAŁY STAW – to górskie jezioro przepływowe, wypełniające dno kotła polodowcowego, położone na wysokości (1183 m n.p.m.). Ma głębokość do 7,3 m, długość linii brzegowej 756 m i zajmuje powierzchnię 2,881 ha[3]. Jeziorko charakteryzuje się czystą i przejrzystą wodą. W cieplejszych miesiącach temperatura wody osiąga maksymalnie 14 °C. Przez znaczną część roku jeziorko pokryte jest lodem. Ubogą faunę reprezentuje wirek, który jest reliktem glacjalnym. Żyje tu także traszka górska i pstrąg potokowy, a także melanistyczna odmiana ropuchy szarej. Przez staw przepływa Łomnica, której źródła znajdują się na Równi pod Śnieżką.
ZAPORA NA ŁOMNICY – półkolista zapora wodna, z pięcioma przelewami, na rzece Łomnica, w Karpaczu. Zapora zbudowana jest z granitowych bloków, korona ma długość około 105 m, powstała w latach 1910 – 1915. Ma pojemność nominalną 540.000 m³. Przyczyną, dla której została zbudowana, była katastrofalna powódź z 1897 roku. Utworzony przez nią zbiornik wodny gromadzi nie tylko nadmiar wód opadowych, ale też rumosz skalny. Korona zapory udostępniona jest dla ruchu pieszego i prowadzi przez nią czerwony szlak turystyczny.